चुनाव घोषणा नगर्न चेतावनी

काठमाडौः प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाललाई संविधान संशोधन नगरी स्थानीय तहको निर्वाचन मिति घोषणा नगर्न मधेसी मोर्चाले चेतावनी दिएको छ । आइतबार निर्वाचन मिति घोषणाको तयारी गरिरहेका दाहाललाई शनिबार आफ्नै निवासमा भएको बैठकमा मोर्चाको यस्तो धम्की आएपछि स्थानीय निर्वाचनको भविष्य अनिश्चित बनेको छ ।

संविधान संशोधन नगरी चुनाव मिति घोषणा गरे प्रधानमन्त्रीले अनुमानै गर्न नसक्ने खालको आन्दोलन गर्ने चेतावनी मोर्चाका वरिष्ठ नेताले दिएपछि उनी अप्ठ्यारोमा परेका छन् । कांग्रेस, माओवादी केन्द्र र मधेसी मोर्चाका शीर्ष नेताको बैठकमा प्रधानमन्त्री दाहालले मोर्चाका लागि यति सहज सरकार कुनै दल र नेतृत्वको नहुने बताउँदै फकाउने प्रयास गरेका थिए । स्थानीय निर्वाचन मिति घोषणाको विरोध नगर्न मोर्चासँग अनुरोध गर्दै दाहालले भनेका थिए, ‘देशलाई प्रजातान्त्रिक प्रणालीमा लैजाँदा अवरोध आए पदबाट राजीनामा दिनेछु ।'

प्रधानमन्त्रीको भनाइ उद्धृत गर्दै राष्ट्रिय मधेस समाजवादी पार्टीका प्रवक्ता केशव झाले अन्नपूर्णसँग भने, ‘मैले यसअघि पहिलोपल्ट प्रधानमन्त्री हुँदा तत्कालीन प्रधानसेनापति रुक्मांगद कटवाल प्रकरणमा राजीनामा दिएको थिएँ । आज प्रमुख प्रतिपक्षी दल निर्वाचनको पक्षमा र सरकारसमर्थक मधेसी मोर्चा संविधान संशोधन भन्दै संविधान कार्यान्वयनमा अवरोध गर्नुहुन्छ भने पदबाट राजीनामा दिन्छु ।' बैठकमा प्रधानमन्त्री दाहालले केही समयपछि पद छाड्नै पर्ने भएकाले आफू विवादमा फस्न नचाहेको, पदमा रहुन्जेल राष्ट्र र जनताका पक्षमा काम गर्ने उद्देश्य मात्र रहेको बताएको झाले जानकारी दिए ।

‘म केपी ओलीजस्तो पहाडिया होइन, म हिमाल, पहाड र तराई हुँदै सिंगो राष्ट्रको प्रधानमन्त्री हुँ', झाले प्रधानमन्त्रीको भनाइ सुनाए । बैठकमा प्रधानमन्त्रीले आफू मोर्चाभन्दा कम परिवर्तनकामी नभएको दाबी गर्दै मधेस आन्दोलनमा पाँच दर्जनको हत्या हुँदा १० वर्षे जनयुद्धमा तराईका १३ सयले बलिदान दिएको उल्लेख गरेका थिए । दाहालले आइतबार बस्ने मन्त्रिपरिषद् बैठकले स्थानीय निर्वाचन मिति घोषणा गर्ने जानकारी मोर्चालाई दिएको स्रोतले बतायो ।

‘तपाईं कांग्रेस, एमाले र माओवादीका लागि स्थानीय निर्वाचन घोषणा गर्नुहोस्, हामी मधेस र मधेसीको शक्तिमा आन्दोलन गर्छौं', प्रधानमन्त्रीको भनाइमा आपत्ति जनाउँदै तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टीका वरिष्ठ नेता हृदयेश त्रिपाठीले चेतावनी दिँदै भने, ‘दाहालजीको रुने, रुवाउने, हाँस्ने र हँसाउने कलाले मधेसी आफ्ना संवैधानिक अधिकारबाट पछि हट्दैनन् ।'

तत्कालै माओवादी केन्द्रका उपाध्यक्ष नारायणकाजी श्रेष्ठले निर्वाचन घोषणा नभए देश ठूलै राजनीतिक संकटमा फस्छ भन्दै आइतबार नै कांग्रेस, एमाले, माओवादी र मोर्चाको बैठक अपरिहार्य रहेको प्रस्ताव राखेका थिए ।

श्रेष्ठको प्रस्तावलाई चुनौती दिँदै त्रिपाठीले भने, ‘मोर्र्चा पनि सिंहदरबारका तीन खेलाडी कांग्रेस, एमाले र माओवादीको निर्णयबारे जानकार छ । ७ माघ ०७४ भित्र स्थानीय, प्रान्तीय र केन्द्रीय संसद्को निर्वाचन सम्पन्न नभए संविधानसभाबाट रुपान्तरित व्यवस्थापिका संसद्को अवधि एक वर्ष बढाउने ।'

प्रधानमन्त्रीले बारम्बार आफू स्थानीय तहको निर्वाचन घोषणा गर्न बाध्य भएको विवशता व्यक्त गरेका थिए । ‘मैले निर्वाचन मिति घोषणा भएपछि संविधान संशोधनमा समर्थन गर्ने एमालेको प्रतिबद्धता पाएको छु', उनले प्रतिबद्धता जनाउँदै भने, ‘त्यसैले निर्वाचन मिति घोषणा हुनासाथ मेरो एकसूत्रीय एजेन्डा संशोधन हुनेछ ।'

प्रधानमन्त्रीको भनाइमा अत्यन्त आक्रामक बनेका तमलोपाका अध्यक्ष महन्थ ठाकुरले भने, ‘सिंहदरबारकै नियतका कारण मुलुकमा समस्या सिर्जना भएको हो । सरकारले मधेस र मधेसीलाई स्वदेशी ठान्न सकेनन् ।'

दाहालजी, तपाईंसँग मन मर्‍यो । संशोधन उधारो राखेर निर्वाचन मिति घोषणा भए मधेसको एक मात्र विकल्प संघर्ष नै हो ।' महन्थ ठाकुर, तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी, अध्यक्ष

मधेसको सिमाना दक्षिणतर्फ भएकै कारण मधेसीले निरन्तर राज्यको अपमान सहनुपर्ने दुःखद भएको बताए । ‘तराईमा हिजो आउने तपार्इंहरू एक नम्बरको नागरिक अनि हामी दुई नम्बरको', ठाकुरले प्रश्न गरे, ‘संविधान जारी गर्दा, यसअघि संशोधन हुँदा र अबको संशोधनमा पनि हामी किन बाहिर ? प्रधानमन्त्रीले चित्तबुझ्दो जवाफ दिनुपर्‍यो । दाहालजी, तपाईंसँग मन मर्‍यो । संशोधन उधारो राखेर निर्वाचन मिति घोषणा भए मधेसको एक मात्र विकल्प संघर्ष नै हो ।'

संघीय समाजवादी फोरम नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले प्रधानमन्त्रीलाई मैले जे बोल्दा सजिलो हुन्छ, त्यही बोल्न उभिएको छु भन्नासाथ प्रधानमन्त्री दाहालले खित्का छाड्दै भने, ‘यो सरकार मोर्चाको पनि भएकाले निर्वाचन स्विकार्छु भन्नुहोस् ।'
यादवले त्यसोभए आन्दोलन हुने र सरकारले आन्दोलन दबाउन नसक्ने चेतावनी दिएका थिए । ‘निर्वाचन घोषणाले पहिचानसहितको संघीयता र संघीयतासहितको संविधानका लागि भएको जनयुद्धको माग पूरा हुन्छ ? राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी भनेपछि नजिक—नजिक लाग्छ, मिलौं—मिलौं लाग्छ, सहकार्यका लागि टाढा नजानुहोला भन्ने अभिव्यक्तिले गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्षता र संघीयता कार्यान्वयन हुन सक्छ ? राज्य पुनःसंरचना नै नभई निर्वाचन हुन्छ ? ' लगायत प्रश्न गर्दै यादवले मिति घोषणा गरी अपजस बोक्ने काम नगर्न प्रधानमन्त्रीलाई सुझाव दिए ।

सद्भावना पार्टीका अध्यक्ष राजेन्द्र महतोले निर्वाचन मिति तोकेर आत्मघाती गोल नगर्न सुझाव दिँदै भने, ‘तपार्इंले गर्ने चुनाव यथास्थितिमा हुनै सक्दैन । नहुने चुनाव घोषणा गर्ने÷नगर्ने मनन गर्न प्रधानमन्त्रीले एक÷दुई दिन एकान्तवास गर्नु उपयुक्त हुन्छ ।'

उनले चुनावविरुद्ध मोर्चाले गर्ने आन्दोलन कहाँ पुग्छ र के हुन्छ भन्न नसकिने चेतावनी दिएका थिए । आन्दोलन गर्दा पनि फर्कनै नसक्ने गरी टाढा नजान प्रधानमन्त्रीले महतोसँग आग्रह गरेका थिए । ‘प्रधानमन्त्रीजी, तपाईंले चुनाव मिति घोषणा गरेको आधा घन्टा पुग्दा नपुग्दै तपाईं र राज्यलाई आश्चर्यचकित पार्दै सहमतिमा आउन बाध्य पार्ने आन्दोलन घोषणा हुन सक्छ', महतोले भने, ‘मधेसले तपाईंबाट बारम्बार प्रतिबद्धता व्यक्त हुने तर कार्यान्वयन नहुने धोका खाँदै आएको छ । अब मधेससँग आन्दोलनको अर्को विकल्प छैन ।'